Wat is het autonome zenuwstelsel?

Het autonome zenuwstelsel speelt een belangrijke rol voor hoogsensitieve personen, maar ook bijvoorbeeld wanneer je (chronische) stressklachten, burn-outklachten en/of chronische vermoeidheid en pijnklachten ervaart.

In deze blog neem ik je dan ook graag mee in de werking van het autonome zenuwstelsel, zodat je beter begrijpt wat er gebeurt in je lichaam en gerichtere keuzes kunt maken.

Het autonome zenuwstelsel is autonoom

Het woord autonoom zegt het eigenlijk al: dit deel van het zenuwstelsel werkt geheel automatisch. Het is het deel van ons zenuwstelsel dat verantwoordelijk is voor onze ademhaling, de hartslag en bijvoorbeeld de spijsvertering.

Fight-flight-respons

Daarnaast is het autonome zenuwstelsel ook verantwoordelijk voor onze vecht/vluchtreactie en weer kunnen terugkeren naar ontspanning, verwerking en vertering.

Het autonome zenuwstelsel bestaat dan ook uit het sympatische deel en het parasympatische deel.

Sympathisch zenuwstelsel

Het sympathisch zenuwstelsel wordt geactiveerd zodra er gevaar dreigt, we stress ervaren en/of wanneer we in actie komen. Op dat moment worden de spijsverteringsorganen en de blaas tijdelijk stilgelegd, de hartslag en ademhaling versnellen, de bloeddruk verhoogt en er wordt adrenaline en cortisol aangemaakt.

Het sympathisch zenuwstelsel kan daarbij alleen volledig geactiveerd worden: het reageert dus altijd alsof er groot gevaar dreigt.

Parasympatisch zenuwstelsel

Het parasympatisch zenuwstelsel wordt geactiveerd zodra de actie, de stress en/of het gevaar voorbij is. De ademhaling vertraagt weer, de hartslag en bloeddruk dalen en de spijsvertering wordt weer opgepakt. Dit wordt ook wel het rest & digest systeem genoemd: er is ruimte voor rust, ontspanning, vertering en herstel.

Onvoldoende balans

Helaas is het in onze westerse wereld zo dat het sympathisch zenuwstelsel veelal doorlopend wordt geactiveerd en dat het parasympatisch systeem nog zelden wordt geactiveerd. Dat betekent dat we in een doorlopende staat van stress verkeren, een staat van vechten/vluchten.

Daar ligt ook regelmatig een oorzaak van onze burn-outklachten, chronische stress, slaapproblemen, chronische vermoeidheid en/of pijn: het lichaam weet niet meer hoe het tot rust kan komen en laat op deze manier zien dat het behoefte heeft aan rust, ontspanning en herstel.

Het autonome zenuwstelsel bij hsp

Bij hoogsensitieve personen is dat autonome zenuwstelsel scherper afgesteld. Je bent ontvankelijker voor prikkels en signalen uit de omgeving en verwerkt deze diepgaander. Daardoor wordt het sympathische zenuwstelsel vaker geactiveerd.

Daar komt bij dat bij hsp de terugschakeling naar het parasympatische zenuwstelsel vaak niet automatisch verloopt. Je hebt dus gerichte acties nodig om weer uit die vecht/vlucht-reactie te komen.

Overprikkeling en het autonome zenuwstelsel

Doordat je als hsp meer gericht bent op omgevingssignalen, activeer je het sympathisch zenuwstelsel dus vaker en sneller. Dat is dan ook een van de oorzaken van overprikkeling: het zenuwstelsel is vaker en sneller geprikkeld. Daar komt bij dat je meer verwerkingstijd nodig hebt, voordat het parasympatisch zenuwstelsel geactiveerd kan worden en er weer ruimte is voor het ervaren van rust, ontspanning en herstel.

Door je daar bewust van te zijn, krijg je ook meer inzicht in een van de oorzaken van je gevoelens van overprikkeling en kun je bewustere keuzes maken. Zo kun je ervoor kiezen om op regelmatige basis bewust het autonome zenuwstelsel te kalmeren.

Hoe kalmeer je het autonome zenuwstelsel?

Het autonome zenuwstelsel kun je op verschillende manieren kalmeren, bijvoorbeeld via:

• ademhalingsoefeningen;

• grondingsoefening/ontspanningsoefeningen;

• meditatie;

• zachte vormen van yoga als yin yoga, restorative yoga of yoga nidra;

• wandelen in de natuur;

• vergroten van het lichaamsbewustzijn.

De manier waarop we ons leven inrichten in onze westerse maatschappij, vraagt veel van ons autonome zenuwstelsel. Ik hoop dan ook dat je jezelf regelmatig de tijd gunt om het zenuwstelsel weer tot rust te brengen.

Zelf aan de slag met de masterclass Prikkelverwerking, overprikkeling en onderprikkeling

Hoe meer kennis en inzicht je hebt over jezelf en de manier waarop jouw hoogsensitiviteit voor je werkt, hoe makkelijker je keuzes kunt maken die passen bij wat je als hsp nodig hebt. Daarnaast vergroot het je gevoel van zelfacceptatie.

Ik ontwikkelde dan ook een online masterclass waar je direct mee aan de slag kunt, zodat je inzicht krijgt in de manier waarop jouw hoogsensitiviteit voor je werkt.

In de masterclass ga ik in op onderwerpen als:

• diepgaande prikkelverwerking;

• overprikkeling en onderprikkeling: de verschillende fases, herkennen en voorkomen;

• de werking van het autonome zenuwstelsel;

• de werking van het hoogsensitieve brein;

• het ontwikkelen van een gezond slaapritme;

• het vergroten van je lichaamsbewustzijn.

Je ontvangt daarbij:

• een twee uur durende video-opname;

• een uitgebreide digitale reader, incl. aanvullend materiaal;

• verdiepende inzichtvragen waarmee je de kennis direct integreert in jouw hoogsensitiviteit, waardoor je andere keuzes kunt maken en meer zelfacceptatie ervaart;

• een geleide meditatie (20 min) en een ademhalingsoefening (5min) voor het kalmeren van het autonome zenuwstelsel.

Persoonlijke begeleiding

Ben je op zoek naar persoonlijke begeleiding bij jouw hoogsensitiviteit? Voel je welkom in de praktijkruimte in Dronten of voor een online-consult!